خب، دستگاه جوش اینورتر خود را تهیه کرده‌اید و مقداری آهن هم دارید که میخواهید به هم وصل کنید. هیجان‌زده‌اید؟ و میخواهید آموزش جوشکاری آهن با الکترود را یاد بگیرید ؟ عالیه! جوشکاری یک مهارت فوق‌العاده کاربردی و حتی سرگرم‌کننده است. نگران نباشید، با دنبال کردن این مراحل ساده، می‌توانید اولین جوش خود را با اطمینان انجام دهید. بیایید شروع کنیم!
قبل از اینکه آموزش جوشکاری آهن با الکترود را یاد بگیرید , حتی به دستگاه جوش دست بزنید، باید خودتان را آماده کنید. جوشکاری بدون تجهیزات ایمنی مناسب، خطرناک است. پس حتماً این موارد را بپوشید:
1. ماسک جوشکاری: مهمترین وسیله! از چشمان و صورت شما در برابر نور شدید ماوراء بنفش (UV)، مادون قرمز (IR) و جرقه‌ها محافظت میکند. ماسک‌های اتوماتیک (Auto-darkening) بهترین گزینه برای مبتدیان هستند چون لازم نیست مدام آن را بالا و پایین ببرید.و در ضمن از برق زدگی چشم جلوگیری میکند.
2. دستکش جوشکاری: حتماً از دستکش‌های چرمی ضخیم و ساق بلند مخصوص جوشکاری استفاده کنید. فلز و جرقه‌ها به شدت داغ هستند!
3. لباس کار مناسب: لباس‌های آستین بلند و شلوار بلند از جنس کتان ضخیم یا جین بپوشید. هرگز لباس‌های پلاستیکی یا دارای الیاف مصنوعی نپوشید چون ممکن است ذوب شده و به پوستتان بچسبند. پیش‌بند چرمی هم محافظت بیشتری ایجاد میکند.
4. کفش ایمنی: کفش‌های پنجه فولادی یا حداقل کفش‌های چرمی ساق‌دار محکم بپوشید تا از پاهایتان در برابر سقوط اجسام سنگین یا جرقه‌ها محافظت کند.
5. عینک ایمنی (اختیاری ولی توصیه شده): گاهی اوقات هنگام تمیز کردن جوش (زدودن گِل جوش)، تکه‌های ریزی پرتاب می‌شود. داشتن یک عینک ایمنی زیر ماسک، محافظت بیشتری ایجاد میکند.
حالا که خودتان آماده‌اید برای آموزش جوشکاری آهن با الکترود نوبت محیط و دستگاه است:
1. محیط کار امن:
تهویه: در فضایی با تهویه خوب کار کنید. دودهای جوشکاری مضر هستند. اگر در فضای بسته هستید، از هواکش استفاده کنید یا درب و پنجره‌ها را باز بگذارید.
سطح کار: روی یک میز فلزی یا سطح غیر قابل اشتعال کار کنید.
پاکسازی: اطراف محل کار را از هرگونه مواد قابل اشتعال (چوب، کاغذ، پارچه، روغن، بنزین و…) پاک کنید. یک کپسول آتش‌نشانی در دسترس داشته باشید.
2. بررسی دستگاه اینورتر:
کابل‌ها: مطمئن شوید کابل‌های برق، کابل انبر جوش (Electrode Holder) و کابل اتصال بدنه (Ground Clamp) سالم هستند و هیچ پارگی یا آسیب دیدگی ندارند.
اتصالات: اتصالات کابل‌ها به دستگاه باید محکم باشند.
برق: دستگاه را به پریز برقی که با ولتاژ و آمپر مورد نیاز دستگاهتان مطابقت دارد، وصل کنید.
جوشکاری روی سطح کثیف، نتیجه خوبی نمی‌دهد.
1. تمیزکاری: سطح آهن را در محلی که قرار است جوشکاری کنید، با استفاده از فرچه سیمی یا سنگ فرز کاملاً تمیز کنید. هرگونه زنگ‌زدگی، رنگ، روغن یا چربی باید پاک شود. سطح فلز باید براق باشد. این کار به ایجاد یک جوش قوی و تمیز کمک زیادی میکند.
بر اساس نوع و قطر الکترود، مطابق جداول جهانی
* محدوده فوق پیشنهاد کارخانه است. متناسب با شرایط، کمی قابل تغییر می‌باشد. در ضمن به اطلاعات و پیشنهاد رو جعبه الکترود حتما دقت کنید.
1. اتصال کابل اتصال بدنه (گیره اتصال): گیره اتصال (معمولاً با علامت منفی – یا Ground) را به قطعه کار فلزی یا میز کار فلزی خود وصل کنید. مطمئن شوید اتصال محکم و خوبی برقرار شده است (سطح زیر گیره هم باید تمیز باشد). این اتصال برای تکمیل مدار الکتریکی ضروری است.
2. اتصال انبر جوش: انبر جوش (معمولاً با علامت مثبت + در جوشکاری DC با الکترودهای معمولی مثل 6013) را به ترمینال دیگر دستگاه وصل کنید. (نکته: همیشه به دفترچه راهنمای دستگاه و نوع الکترود برای قطبیت صحیح مراجعه کنید).
3. انتخاب الکترود مناسب: برای شروع کار با آهن معمولی (فولاد نرم)، الکترودهای E6013 با قطر 2.5 یا 3.2 میلیمتر گزینه‌های خوبی هستند.
4. قرار دادن الکترود در انبر: انتهای بدون روکش الکترود را محکم در شیارهای انبر جوش قرار دهید.
5. تنظیم آمپر (جریان خروجی): این یکی از مهمترین تنظیمات است. آمپر مناسب به ضخامت فلز و قطر الکترود بستگی دارد.
یک قانون سرانگشتی: برای الکترودهای معمولی، به ازای هر میلیمتر قطر الکترود، حدود 30 تا 40 آمپر در نظر بگیرید. (مثلاً برای الکترود 2.5 میلیمتر، حدود 75 تا 100 آمپر).
راهنمای روی بسته الکترود: معمولاً روی بسته الکترودها، محدوده آمپر پیشنهادی نوشته شده است.
شروع با آمپر کمتر: بهتر است با آمپر کمی پایین‌تر شروع کنید و اگر لازم بود، آن را افزایش دهید. آمپر خیلی زیاد باعث سوراخ شدن فلز نازک یا پاشش زیاد می‌شود و آمپر خیلی کم باعث می‌شود الکترود به کار بچسبد و جوش به خوبی نفوذ نکند.
اینجاست که هیجان آموزش جوشکاری آهن با الکترود شروع می‌شود!
1. موقعیت‌گیری: در یک وضعیت راحت و پایدار قرار بگیرید که دید خوبی به محل جوشکاری داشته باشید. قطعات آهن را در جای مناسب (جایی که میخواهید جوش بخورند) قرار دهید. می‌توانید از گیره یا خال‌جوش‌های کوچک برای ثابت نگه داشتن آن‌ها استفاده کنید.
2. روشن کردن دستگاه: دستگاه اینورتر را روشن کنید.
3. برقراری قوس (Arc Striking): این کار کمی تمرین می‌خواهد. دو روش اصلی وجود دارد:
روش خراشیدن (Scratching): نوک الکترود را با یک حرکت سریع و کوتاه، شبیه به کشیدن کبریت، روی سطح فلز بکشید و بلافاصله کمی بالا بیاورید تا قوس برقرار شود.
روش ضربه زدن (Tapping): نوک الکترود را به آرامی به سطح فلز بزنید و بلافاصله کمی بالا بیاورید.
نکته: اگر الکترود به کار چسبید، نترسید! با یک حرکت سریع انبر به چپ و راست، سعی کنید آن را جدا کنید. اگر جدا نشد، سریعاً دستگاه را خاموش کنید یا انبر را از الکترود جدا کنید.
4. حفظ قوس و حرکت:
فاصله قوس (Arc Length): پس از برقراری قوس، نوک الکترود را در فاصله خیلی کمی از سطح فلز نگه دارید (تقریباً به اندازه قطر مغزی الکترود، مثلاً 2-3 میلیمتر). این فاصله باید تا حد امکان ثابت بماند. صدای یکنواخت شبیه “جز جز” کردن بیکن، نشان‌دهنده فاصله مناسب است.
زاویه الکترود: الکترود را با زاویه حدود 70-80 درجه نسبت به سطح کار، در جهت حرکت نگه دارید (کمی مایل به سمت مسیری که قرار است جوش دهید). به این حالت “کشیدن” الکترود می‌گویند.
سرعت حرکت: الکترود را با سرعت آهسته و یکنواخت در طول مسیر جوش حرکت دهید. سرعت مناسب باعث ایجاد یک خط جوش با پهنای یکنواخت و نفوذ خوب می‌شود. سرعت زیاد جوش ضعیف و باریک ایجاد میکند و سرعت کم باعث انباشتگی زیاد فلز جوش و احتمال سوختن فلز پایه می‌شود. برای شروع، فقط سعی کنید یک خط مستقیم بکشید.
1. پایان دادن به جوش: وقتی به انتهای مسیر جوش رسیدید، برای پر کردن گودال انتهایی (Crater)، یک لحظه کوتاه مکث کنید و سپس الکترود را به سرعت از قطعه کار دور کنید تا قوس قطع شود.
2. خاموش کردن دستگاه: دستگاه را خاموش کنید.
3. خنک شدن: اجازه دهید جوش و قطعه کار کاملاً خنک شوند. هرگز به جوش داغ دست نزنید!
4. زدودن گِل جوش (Slag Removal): پس از خنک شدن، یک لایه شیشه‌ای یا تیره‌رنگ روی جوش مشاهده می‌کنید که به آن گِل جوش یا шлаک می‌گویند. با استفاده از چکش جوشکاری (Chipping Hammer)، به آرامی روی این لایه ضربه بزنید تا ترک بخورد و جدا شود (حتماً عینک ایمنی بزنید!).
5. برس زدن: سپس با فرچه سیمی روی جوش بکشید تا کاملاً تمیز و براق شود.
حالا که گل جوش را پاک کرده‌اید، می‌توانید نتیجه کارتان را ببینید! به جوش خود نگاه کنید:
ظاهر: آیا خط جوش نسبتاً یکنواخت است؟ آیا عرض آن در طول مسیر تقریباً ثابت است؟ آیا موج‌های ریز و منظمی دارد (شبیه فلس ماهی یا سکه‌های روی هم چیده شده)؟ اینها نشانه‌های یک جوش خوب (با سرعت و فاصله مناسب) هستند.
عیوب ظاهری:
بریدگی کناره جوش (Undercut): شیارهای کنار خط جوش که نشان می‌دهد فلز پایه ذوب شده اما با فلز جوش پر نشده است (معمولاً به دلیل آمپر زیاد یا سرعت بالا).
نفوذ ناقص (Lack of Fusion/Penetration): جوش به خوبی به فلز پایه نچسبیده یا عمق کافی ندارد (معمولاً به دلیل آمپر کم، سرعت زیاد یا زاویه نامناسب).
تخلخل (Porosity): سوراخ‌های ریز روی سطح جوش، شبیه حفره‌های کوچک (معمولاً به دلیل کثیف بودن سطح کار، رطوبت الکترود یا بلند بودن بیش از حد قوس).
پاشش زیاد (Spatter): دانه‌های ریز فلز که اطراف خط جوش پاشیده شده‌اند (معمولاً به دلیل آمپر زیاد، قوس بلند یا قطبیت نامناسب).
نگران نباشید اگر اولین جوش شما بی‌نقص نیست! جوشکاری مهارتی است که با تمرین به دست می‌آید. هدف در این مرحله، آشنایی با فرآیند و برقراری قوس بود.
| # | نام تمرین | توضیح مختصر / هدف |
|---|---|---|
| ۱ | ایجاد قوس و کشیدن خط جوش (مهره جوش) | یادگیری نحوه صحیح شروع قوس الکتریکی و حرکت دادن الکترود با سرعت و زاویه ثابت روی یک صفحه صاف فلزی. |
| ۲ | همپوشانی خطوط جوش | کشیدن خطوط جوش موازی کنار هم، به طوری که هر خط جدید حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد خط قبلی را بپوشاند. هدف، ایجاد سطح جوش یکنواخت است. |
| ۳ | اتصال لب به لب (Butt Joint) - حالت تخت | جوش دادن لبه دو قطعه فلز که در یک سطح کنار هم قرار گرفته‌اند. تمرین کنترل حوضچه مذاب و نفوذ کافی. |
| ۴ | اتصال روی هم (Lap Joint) - حالت تخت | جوش دادن دو قطعه فلز که روی هم قرار گرفته‌اند. تمرکز بر روی لبه قطعه بالایی و ایجاد جوش گوشه (Fillet Weld) در محل اتصال. |
| ۵ | اتصال سپری (T-Joint) - حالت تخت | جوش دادن لبه یک قطعه به سطح قطعه دیگر به صورت عمود (شکل T). تمرین ایجاد جوش گوشه (Fillet Weld) با زاویه صحیح الکترود. |
منبع : weldskill.ir
بهترین راه برای یادگیری جوشکاری، تمرین مداوم است.
1. خطوط مستقیم: روی یک تکه آهن تمیز، فقط خطوط مستقیم جوشکاری کنید. سعی کنید سرعت، فاصله قوس و زاویه الکترود را ثابت نگه دارید. با آمپرهای مختلف کمی بازی کنید تا تأثیر آن را روی جوش ببینید.
2. روی هم جوش دادن (Overlap): کنار خط جوش قبلی، یک خط جوش دیگر بزنید به طوری که کمی روی قبلی را بپوشاند (حدود یک سوم تا نصف عرض جوش).
3. اتصال دو قطعه: دو تکه آهن را کنار هم قرار دهید (اتصال لب به لب یا Butt Joint) یا روی هم بگذارید (اتصال روی هم یا Lap Joint) و سعی کنید آن‌ها را به هم جوش دهید.
آرامش: سعی کنید دستتان لرزش نداشته باشد. یک موقعیت پایدار پیدا کنید و از دست دیگرتان برای حمایت استفاده کنید.
گوش کنید: صدای قوس خیلی چیزها به شما می‌گوید. صدای یکنواخت “جز جز” خوب است. صدای بلند و پر از ترق و تروق یعنی قوس بلند است. صدای خفه و ضعیف یعنی قوس کوتاه است و ممکن است الکترود بچسبد.
نگاه کنید: به حوضچه مذاب (نقطه درخشان زیر نوک الکترود) نگاه کنید، نه به خود قوس. سعی کنید اندازه حوضچه مذاب را در طول جوشکاری ثابت نگه دارید.
الکترود کوتاه می‌شود: یادتان باشد الکترود حین جوشکاری مصرف و کوتاه می‌شود. باید به تدریج دستتان را پایین بیاورید تا فاصله قوس ثابت بماند.
از الکترودهای خشک استفاده کنید: رطوبت دشمن جوشکاری است. الکترودها را در جای خشک نگه دارید.
اول ایمنی: همیشه و همیشه تجهیزات ایمنی را کامل بپوشید.
تبریک می‌گویم! شما اولین گام‌های اساسی برای ورود به دنیای جوشکاری آهن با دستگاه اینورتر را برداشتید. از آماده‌سازی خودتان و دستگاه گرفته تا برقراری قوس و کشیدن اولین خط جوش. به یاد داشته باشید که مهارت در جوشکاری نیازمند صبر و تمرین زیاد است. از اشتباهات خود نترسید، آن‌ها بهترین معلم شما هستند. به تمرین ادامه دهید، ویدئوهای آموزشی بیشتری ببینید (حالا که اصول اولیه را می‌دانید، درک آن‌ها برایتان راحت‌تر است) و از ساختن و تعمیر کردن با دستان خود لذت ببرید!
در پایان اگر میخواهید صرفا به آموزش جوشکاری آهن اکتفا نکنید یک جوشکار حرفه ای شوید و در دوره های تخصصی جوشکاری ما ، ثبت نام کنید با ما در ارتباط باشید
